Ülke sınırları içerisinde sahip olduğu konutun değeri 12 milyon 880 bin TL'yi geçenlerin mükellef olduğu değerli konut vergisinde beyanname süresi yarın sona eriyor. 

Emlak Vergisi Kanunu’na göre düzenlenen değerli konut vergisine ilişkin Dünya gazetesi yazarı ve vergi hukuku uzmanı Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar, konuya ilişkin yaptığı bilgi verirken; bazı uyarılarda da bulundu.

Başaran, "Aynı sokakta, hatta aynı apartmanda oturan iki kişiden biri sıfır vergi öderken, diğeri DKV yüküyle karşı karşıya olacak. 2024 yılında bina vergi değeri 12.880.000 TL’yi aşan birden fazla mesken nitelikli taşınmazı olanların (intifa hakkı sahipliği dahil) DKV beyannamesi vermesi gerekiyor. Değeri 12.880.000 TL’yi aşan konutlar arasından sadece değeri en düşük olan vergi dışında." ifadelerini kullandı.

Kimler değerli konut vergisi mükkellefi olur?

Prof. Dr. Funda Başaran, kimlerin değerli konut vergisi mükkellefi olup olmayacağının bir yıl önceden saptandığını ifade etti:

Kimlerin bu verginin hangi tarihten itibaren mükellefi olacağı, EVK md. 45 ve md.42’ye göre belirlenir. EVK md.45, f.3, b.a gereğince, “Değerli konut vergisi mükellefiyeti; mesken nitelikli taşınmazın bina vergi değerinin 42 nci maddede belirtilen tutarı aştığı tarihi takip eden yıldan itibaren başlar.”.

Dolayısıyla, bir kişinin değerli konut vergisi mükellefi olup olmayacağı, içinde bulunulan yıl değil, aksine bir önceki yıl EVK md.42’de yer alan tutara göre saptanır. 2024 yılında EVK md.42’de yer alan tutar, 12.880.000 TL’dir.

Bu nedenle, bina vergi değeri 2024 yılında 12.880.000 TL’yi aşan mesken nitelikli taşınmazın sahibi, varsa intifa hakkı sahibi, maliki ve intifa hakkı sahibi yoksa malik gibi tasarruf eden kişi, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren değerli konut vergisi mükellefidir.

Bir verginin mükellefi olup olmama ile verginin matrahı birbirinden farklı konulardır. Vergi mükellefi olmak, bazı ödevleri beraberinde getirir. Vergi borcu ödemek bunlardan biri ve hatta en önde gelenidir. Ancak, kişinin neticede bir vergi borcunun ortaya çıkmaması, onun vergi mükellefiyetini etkilemez. Verginin matrahı ise, üzerinden vergi alınacak vergi konusu kısmıdır. Matrah artı bir değer değilse, ödenecek vergi borcu olmaz. Değerli konut vergisinde de, nitelikli olmayan yasal düzenleme nedeniyle böyle bir durum ortaya çıkmaktadır."

Vergi mükellefi olmasına rağmen vergi borcunun bulunmaması...

Prof. Dr. Funda Başaran, kişinin vergi mükellefi olmasına rağmen vergi borcunun bulunmadığı durumların da yaşandığını belirterek, şu bilgileri verdi:

"Şöyle ki; EVK (md.45, f.1) gereğince, “Verginin matrahı, bina vergi değerinin 42 nci maddede yer alan tutarı aşan kısmıdır.”

Ancak, 42’nci maddedeki tutar her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırıldığından, değerli konut vergisine ait artan oranlı tarifenin ilk basamağındaki tutar, 42’inci maddenin bir önceki yılda içerdiği tutarın üstünde olmaktadır.

Bu ise, kişinin vergi mükellefi olmasına rağmen vergi borcunun bulunmaması sonucuna yol açmaktadır. Kişi, mükellef olmasına bağlı olarak bir değerli konut vergisi beyannamesi verecektir.  Ancak, eğer vergiye tabi taşınmazın emlak vergisi değeri 42’nci maddede yer alan bir önceki yıla ait tutar ile içinde bulunulan yıla ait tutar arasında bir rakamsa (basamak tutarı dahil), artık beyan edip üzerinden vergi ödeyeceği bir matrah olmayacaktır.

Örnekle somutlaştırmak gerekirse; bina vergi değeri 2024 yılında 12.880.000 TL’yi aşan mesken nitelikli taşınmazın sahibi 1 Ocak 2025’den itibaren değerli konut vergisi mükellefidir ve 20 Şubat 2025’e kadar beyanname vermek zorundadır. Ancak, eğer ilgili taşınmazın emlak vergisi değeri 2025 yılında 15.709.000 TL’yi aşmıyorsa, bu durumda beyannamesinde bildirip, üzerinden verginin hesaplanacağı bir vergi matrahı olmayacaktır."

"Beyanname verilmesi zorunlu"

Vergi borcu olmasa da beyanname verilmesinin zorunlu olduğunun altını çizen Prof. Dr. Başaran, beyanname verilmemesi durumunda para cezasına kesileceğini de ekledi:

"Vergi borcu olmayacağına göre beyanname verilmese olur şeklinde düşünmemek gerekir. Zira, EVK’da (md.47, f.1) “mesken nitelikli taşınmazın değerinin 42 nci maddede belirtilen tutarı aştığı yılı takip eden yılın şubat ayının 20 nci günü sonuna kadar beyanname ile beyan edilir” denilerek, beyanname verilmesini zorunlu kılmıştır.

Beyannamede, ilgili taşınmazın vergi değeri yazılacaktır. Beyanname verilmezse, usulsüzlük kabahati nedeniyle para cezası kesilir.

Hukukta, “yasa koyucu abesle iştigal etmez” denir ama, değerli konut vergisinin matrahını (ve artan oranlı tarifeyi) düzenleyen madde anlamsız bir durum ortaya çıkarmaktadır. Yasada değişiklik yapılarak, mükellefiyeti gerektiren başlangıç tutarıyla, artan oranlı tarifenin uygulandığı ilk basamaktaki başlangıç tutarının birbirine eşitlenmesi gerekir."